interview in magazine van de nwe vorst
We staan met een interview over onze nieuwe voorstelling in het magazine van theater De NWE Vorst. Hieronder de volledige tekst:
In een filosofische zoektocht naar waarneming en subjectiviteit knalt Cie. Perelman voluit op haar muil: want in een wereld waarin alles subjectief is, wat doet er dan in hemelsnaam nog wél toe? Daar wilden wij meer over weten!
Hoe objectief waren jullie voordat je dit onderzoek begon? – Totaal niet! We hoopte natuurlijk, als weldenkende theatermakers, er een overzichtelijk, objectief wereldbeeld op na te houden. Maar daar kwamen we steeds bedrogen van thuis. Dit werd vooral duidelijk bij het terugzien van de beelden van onze documentaire 'Perelman'. We waren naar Rusland afgereisd om onze naamgever, de wereldberoemde wiskundige Grigori Perelman te vinden, die al tien jaar onvindbaar ergens als kluizenaar in Sint Petersburg woont. Opvallend was hoe vaak we daar de waarheid aan het verdraaien waren. Een ontmoeting met een boze Rus werd vijf minuten later door ons al heel anders omschreven dan het er in werkelijkheid aan toeging. En dat doen we allemaal. Zonder dat je zelf het doorhebt. Maar omdat er nu een camera op ons stond, werd het ineens pijnlijk duidelijk. Hieruit ontstond ook het idee voor deze voorstelling: hoe moet je je als mens in hemelsnaam tot de wereld verhouden als alles subjectief is? En hoe kun je dan tot waarheid komen?
Jullie zijn die subjectiviteit nu van binnen en buiten aan het onderzoeken. In hoeverre heeft dat ondertussen invloed op jullie eigen subjectiviteit / waarheid? – We zijn er nu natuurlijk extra op gespitst dat alles wat we zien, zeggen en doen maar een persoonlijke ervaring is. Menig zin wordt grappend afgesloten met: “Maar ja, dat is natuurlijk subjectief.” In dat opzicht is subjectiviteit ook een dooddoener. Want als alles subjectief is, kun je nergens meer een sluitende uitspraak over doen. Alles is namelijk mogelijk en mag bestaan. Daar liepen we in de repetities ook tegenaan. In een voorstelling over subjectiviteit kan álles. Maar daarmee zeg je eigenlijk niets. Samen met onze regisseur, Twan van Bragt, gingen we dan ook op zoek naar de vraag: wat doet er dan wél toe? En dan blijkt het antwoord niet in de grote filosofische meesterwerken te liggen, maar in kleine persoonlijke ervaringen.
Vertel? – Aan het begin van dit project zijn we ons gaan verdiepen in filosofen die zich bezighielden met dit thema: Kant, Sartre, Merleau-Ponty, Gadamer, etc. Allemaal hebben ze razend interessante dingen te zeggen over subjectiviteit. En allemaal zeggen ze er ook iets héél anders over. Ontzettend subjectief van ze. Kant redeneert bijvoorbeeld uitsluitend vanuit het verstand. Hij zegt dat wij de wereld in zijn geheel tot ons kunnen nemen, enkel door er aan te denken. (Hij schreef al zijn meesterwerken zonder ook maar één keer zijn geboortedorp uit te zijn geweest.) Terwijl Merleau-Ponty juist het hoofd uitschakelt en zegt dat wij de wereld waarnemen via ons lichaam. Dat ons lichaam intuïtief al bijna alles weet. Maar filosofie is nog geen theater. Sterker nog: het is anti-theater. Het is hoofdige taal, waar theater emotie is. We moesten dus op zoek naar hoe we al die filosofie invoelbaar konden maken.
Komen daar die persoonlijke ervaringen om de hoek kijken? – Precies. We zijn verhalen gaan verzamelen die iets over subjectiviteit zeggen, zonder letterlijk over subjectiviteit te gaan. Op die manier toon je, zonder uit te leggen. Wij, als makers, moeten de filosofie begrijpen. Het publiek moet het voelen. Sowieso zijn we er niet op uit om een lesje filosofie af te draaien. De voorstelling wordt vooral intiem. En grappig.
Waar komt de titel 'Zu den Sachen selbst' vandaan? – Het is een uitspraak van de filosoof Edmund Husserl, waarmee hij aanspoorde om opnieuw naar de dingen zelf te kijken. We moeten alle aspecten van de wereld waarnemen zoals ze zijn, los van alle gedachten, kennis en theorieën die we overal (bewust en onbewust) op plakken.
Hebben jullie een objectieve reden voor mensen om te komen kijken? – Het wordt een mooie, intieme voorstelling over een onderwerp waar we allemaal, continue aan onderhevig zijn. Een voorstelling die als een puzzel in elkaar valt. Die je aan het denken zet en ondertussen laat lachen.
En een subjectieve? – We zijn alle drie ontzettend knap en aangenaam om naar te kijken.